Nierstenen soorten
Wat zijn nierstenen?
Nierstenen, ook nefrolithiasis of urolithiasis genoemd, zijn vaste verbindingen van microscopisch kleine kristallen in de nieren. In normale omstandigheden worden afvalstoffen via de urine uitgeplast. Als de concentratie van bepaalde stoffen in de urine te hoog is, zullen ze kristallen vormen en uitgroeien tot nierstenen.
Welke soorten nierstenen bestaan er?
Er bestaan vele soorten nierstenen, die verschillen in vorm, kleur en grootte. Ze worden ingedeeld naargelang hun samenstelling.
Calcium oxalaat monohydraat (whewelliet)
Calcium oxalaat monohydraat of whewelliet: deze stenen worden gevormd door een verhoogde concentratie oxalaat in de urine. De belangrijkste oorzaken zijn: te weinig drinken, te beperkte inname van calciumrijke voeding en een verhoogde inname van bepaalde voedingsmiddelen (zoals cola, zwarte thee, chocolade, snoep, noten, spinazie, rabarber, …). Zelden is er bij dit type steen een genetische achtergrond. Ter preventie van deze stenen dienen mensen minstens 2 liter per dag te plassen, oxalaatrijke en suikerrijke voeding te vermijden en voldoende calciumrijke voeding (melk, yoghurt, kaas, boerenkool, sesamzaad,…) te nuttigen.
Calcium oxalaat dihydraat (weddelliet)
Calcium oxalaat dihydraat stenen of weddelliet stenen worden gevormd door een verhoogde concentratie calcium in de urine. De belangrijkste oorzaken zijn te weinig drinken en een verhoogde inname van dierlijke eiwitten (grote porties vlees of vis) of zout. Andere oorzaken zijn een probleem ter hoogte van de nieren, bijschildklier, botten of darmen. Naargelang de oorzaak wordt een gerichte behandeling voorgesteld.
Urinezuur
Urinezuurstenen komen vaak voor in het kader van het metabool syndroom: deze patiënten hebben overgewicht en hoge bloeddruk, hoge cholesterol of suikerziekte (diabetes mellitus). Soms komen deze stenen ook voor in combinatie met jicht. Deze stenen kan men deze doen oplossen door medicatie die de zuurtegraad in de urine verhoogt (kalciumcitraat, bicarbonaat, Uralyt U, ...). Ter preventie is een aanpassing van de levensstijl en voedingsgewoontes erg belangrijk.
Apatiet
Apatiet stenen zijn calciumfosfaat stenen die kunnen worden gevormd door urineweginfecties of een verhoogde concentratie van calcium in de urine. Bij deze stenen is het zeer belangrijk om de precieze oorzaak te vinden. De behandeling van de oorzaak is niet alleen belangrijk in het vermijden van nieuwe steenvorming, maar ook om andere ziekten, zoals nierfalen en vroegtijdige botontkalking of osteoporose, te voorkomen.
Struviet
Struviet stenen worden gevormd door bacteriën die urineweginfecties veroorzaken. Op enkele weken tijd kunnen deze stenen enkele centimeters groot worden. Antibiotica zijn vaak ontoereikend om de urineweginfectie te behandelen. Daarom dienen deze stenen steeds behandeld te worden.
Brushiet
Brushiet stenen zijn de hardst voorkomende stenen. Ze worden veroorzaakt door een verhoogde concentratie van calcium in de urine. Onderliggende aandoeningen zijn problemen ter hoogte van de bijschildklier, nieren of andere aandoeningen zoals sarcoïdose. Gezien de hardheid van deze stenen is een verbrijzeling (ESWL) vaak geen eerste keuze als behandeling.
Cystine
Cystine stenen worden gevormd op zeer jonge leeftijd ten gevolge van een erfelijke aandoening (cystinurie). De belangrijkste acties ter preventie van niersteenvorming bij cystinurie zijn een strikt zoutarm dieet, medicatie die de zuurtegraad van de urine verhoogt en zeer veel drinken, zodat mensen meer dan 3 liter per dag plassen.
Hoe ontstaan nierstenen?
In België en Nederland ontwikkelt 1 op de 9 personen nierstenen en het aantal gevallen blijft stijgen. Dit is vooral te wijten aan een verandering van voedingsgewoontes, omgevingsfactoren en levensstijl. Bij meer dan een kwart van de patiënten komen ook andere gezondheidsproblemen aan het licht.
De oorzaken van het ontwikkelen van nierstenen kunnen zeer uiteenlopend zijn:
- te weinig drinken
- bepaalde voedingsgewoonten zoals te veel suiker, zout, oxalaat, tekort aan calciumrijke voeding, …
- genetische aanleg (bv. cystine stenen)
- orgaanaandoeningen of ziektes (bv. darmlijden, hyperparathyroïdie, sarcoïdose, renale tubulaire acidose,…)
- urineweginfecties
- metabool syndroom (overgewicht, diabetes, hoge bloeddruk,…)
- medicatie of supplementen (bv. antibiotica, maagzuurremmers, vitamine C en D, medicatie ter behandeling van migraine, glaucoom, HIV, …)
- slechte werking van de blaasspier of prostaatvergroting
- aanwezigheid van lichaamsvreemde voorwerpen
Afhankelijk van de oorzaken, zal een andere soort steen zich ontwikkelen.